1. Đại độn củng mạc là gì?

Đại độn củng mạc (scleral buckle) là một phương pháp phẫu thuật kinh điển được sử dụng trong điều trị bong võng mạc. Trong phẫu thuật này, bác sĩ sẽ khâu một dải silicon hoặc vật liệu chuyên dụng quanh củng mạc (lòng trắng mắt), nhằm tạo lực đẩy vào thành nhãn cầu giúp áp sát võng mạc về vị trí ban đầu.

Phương pháp này đã được áp dụng trong nhãn khoa hàng chục năm qua và mang lại hiệu quả cao trong nhiều ca bong võng mạc phức tạp. Tuy nhiên, theo thời gian, vật liệu độn có thể gây ra biến chứng khiến người bệnh cần phải trải qua phẫu thuật tháo đại độn củng mạc.

2. Tại sao cần phẫu thuật tháo đại độn củng mạc?

Không phải mọi bệnh nhân sau đặt đại độn củng mạc đều cần tháo bỏ. Chỉ trong những trường hợp vật liệu độn gây biến chứng hoặc ảnh hưởng đến cấu trúc, chức năng của mắt, bác sĩ mới chỉ định phẫu thuật.

Một số lý do thường gặp gồm:

• Nhiễm trùng, lộ vật liệu độn: Đây là biến chứng hay gặp nhất, khi đai silicon bị mòn qua kết mạc gây lộ ra ngoài.

• Đau nhức, cộm xốn kéo dài: Vật liệu độn gây khó chịu, ảnh hưởng sinh hoạt hàng ngày.

• Ảnh hưởng tuần hoàn máu hắc mạc: Gây biến chứng võng mạc hoặc giảm thị lực.

• Thoái hóa, lệch hoặc đứt dây buộc vật liệu sau nhiều năm.

• Bệnh nhân đã ổn định võng mạc lâu dài và không còn cần đến vật liệu độn.

Trong các tình huống này, phẫu thuật tháo đại độn củng mạc là giải pháp bắt buộc nhằm bảo vệ nhãn cầu và duy trì thị lực.

3. Đối tượng chỉ định phẫu thuật tháo đại độn củng mạc

Phẫu thuật thường được chỉ định trong các trường hợp:

• Lộ hoặc nhiễm trùng vật liệu độn.

• Đau nhức, khó chịu kéo dài không đáp ứng điều trị nội khoa.

• Có biến chứng trên võng mạc/hắc mạc liên quan đến vật liệu.

• Vật liệu độn gây ảnh hưởng thẩm mỹ nặng.

Ngược lại, nếu vật liệu độn vẫn còn nguyên vẹn, không gây triệu chứng và võng mạc ổn định, bệnh nhân có thể tiếp tục theo dõi mà không cần phẫu thuật.

4. Quy trình phẫu thuật tháo đại độn củng mạc

Phẫu thuật này đòi hỏi bác sĩ có kinh nghiệm vì vật liệu độn đã gắn kết chặt chẽ với củng mạc và mô xung quanh. Quy trình cơ bản gồm:

🔹 Chuẩn bị trước mổ

• Khám lâm sàng: đo nhãn áp, siêu âm mắt, soi đáy mắt.

• Xét nghiệm máu, tim mạch để đảm bảo an toàn gây tê hoặc gây mê.

• Kháng sinh dự phòng nhằm hạn chế nhiễm trùng.

🔹 Tiến hành phẫu thuật

• Gây tê cạnh nhãn cầu hoặc gây mê toàn thân (tùy tình trạng bệnh nhân).

• Bóc tách mô kết mạc và củng mạc quanh vị trí vật liệu độn.

• Cắt và tháo bỏ đai silicon hoặc vật liệu khác.

• Làm sạch mô viêm, hoại tử (nếu có).

• Khâu đóng kết mạc và đảm bảo nhãn cầu kín.

🔹 Sau phẫu thuật

• Dùng thuốc kháng sinh, kháng viêm tại chỗ.

• Theo dõi tình trạng võng mạc, nhãn áp.

Thời gian phẫu thuật trung bình kéo dài từ 30 – 60 phút, tùy mức độ phức tạp.

5. Kết quả sau phẫu thuật tháo đại độn củng mạc

Phẫu thuật thường mang lại những lợi ích rõ rệt:

• Giảm đau nhức, khó chịu do vật liệu gây ra.

• Xử lý triệt để tình trạng nhiễm trùng, lộ vật liệu.

• Cải thiện thẩm mỹ vùng mắt.

• Bảo tồn cấu trúc nhãn cầu.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng sau khi tháo vật liệu, nguy cơ bong võng mạc tái phát vẫn có thể xảy ra, đặc biệt ở những bệnh nhân chưa ổn định võng mạc hoàn toàn. Vì vậy, bác sĩ sẽ theo dõi sát để can thiệp kịp thời nếu có bất thường.

6. Biến chứng có thể gặp

Một số biến chứng sau phẫu thuật tháo đại độn củng mạc có thể bao gồm:

• Xuất huyết dưới kết mạc hoặc quanh củng mạc.

• Nhiễm trùng vết mổ.

• Bong võng mạc tái phát.

• Tăng/giảm nhãn áp bất thường.

Dù vậy, với kỹ thuật hiện đại và theo dõi chặt chẽ, đa số bệnh nhân hồi phục tốt sau phẫu thuật.

7. Chăm sóc sau phẫu thuật tháo đại độn củng mạc

Để đạt kết quả tối ưu, bệnh nhân cần:

• Dùng thuốc kháng sinh, kháng viêm đúng liều.

• Hạn chế dụi mắt, tránh va chạm mạnh.

• Nghỉ ngơi, tránh làm việc nặng trong 1–2 tuần đầu.

• Tái khám định kỳ để bác sĩ kiểm tra võng mạc và nhãn áp.

Nếu có dấu hiệu bất thường như đau nhức nhiều, nhìn mờ đột ngột, mắt đỏ nhiều, cần quay lại bệnh viện ngay.

Phẫu thuật tháo đại độn củng mạc là giải pháp cần thiết trong các trường hợp biến chứng sau phẫu thuật bong võng mạc bằng đai củng mạc. Thủ thuật này giúp giảm khó chịu, xử lý nhiễm trùng và bảo tồn thị lực cho người bệnh.

👉 Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bệnh nhân nên lựa chọn bệnh viện mắt uy tín với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm trong phẫu thuật võng mạc – dịch kính. Liên hệ 0866 084 828 để đặt lịch khám tại Bệnh viện Mắt Ánh Dương – địa chỉ tin cậy trong điều trị các bệnh lý võng mạc phức tạp và phẫu thuật tháo đại độn củng mạc.