Võng mạc là gì?

Võng mạc là lớp mô thần kinh mỏng, nằm ở đáy mắt, đóng vai trò như “màn hình” tiếp nhận hình ảnh. Khi ánh sáng đi qua giác mạc và thủy tinh thể, võng mạc sẽ tiếp nhận và xử lý, sau đó truyền tín hiệu qua thần kinh thị giác đến não bộ.

Chính vì vậy, võng mạc giữ vai trò then chốt trong việc quyết định chất lượng thị lực. Nếu võng mạc bị tổn thương, dù giác mạc hay thủy tinh thể còn khỏe mạnh, thị lực vẫn sẽ suy giảm nghiêm trọng.

Cấu tạo võng mạc

Các lớp tế bào

– Tế bào cảm quang: gồm tế bào que (giúp nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu) và tế bào nón (giúp phân biệt màu sắc, nhìn rõ chi tiết).

– Tế bào thần kinh trung gian: có chức năng kết nối và xử lý thông tin từ tế bào cảm quang.

– Tế bào hạch: truyền tín hiệu thị giác từ võng mạc đến não qua dây thần kinh thị giác.

Hoàng điểm và điểm vàng

Ở trung tâm võng mạc có một vùng đặc biệt gọi là hoàng điểm, với điểm vàng ở chính giữa. Đây là khu vực giúp mắt nhìn chi tiết và phân biệt màu sắc. Các bệnh như thoái hóa hoàng điểm thường gây tổn thương vùng này, làm giảm thị lực trung tâm.

Mạch máu võng mạc

Võng mạc được nuôi dưỡng bởi hệ thống mạch máu phong phú, cung cấp oxy và dưỡng chất. Khi mạch máu này bị tổn thương, hàng loạt bệnh lý võng mạc nguy hiểm có thể xảy ra.

Chức năng của võng mạc

Võng mạc đảm nhiệm nhiều vai trò quan trọng:

– Tiếp nhận ánh sáng từ giác mạc và thủy tinh thể.

– Biến đổi ánh sáng thành tín hiệu điện.

– Truyền tín hiệu thị giác qua dây thần kinh thị giác đến não.

– Giúp con người nhìn rõ hình ảnh, nhận biết màu sắc, chi tiết và độ tương phản.

Các bệnh thường gặp ở võng mạc

Bong võng mạc

Bong võng mạc xảy ra khi lớp võng mạc tách khỏi lớp đáy nuôi dưỡng, khiến các tế bào thần kinh không nhận đủ oxy.

– Triệu chứng: người bệnh có thể thấy màn che, chớp sáng, ruồi bay và mất thị lực đột ngột.
Đây là tình trạng cấp cứu nhãn khoa, cần phẫu thuật kịp thời.

Thoái hóa hoàng điểm

Đây là bệnh lý thường gặp ở người cao tuổi, gây suy giảm thị lực trung tâm. Người bệnh khó đọc sách, lái xe hoặc nhận diện khuôn mặt. Hiện nay, tiêm thuốc nội nhãn và laser võng mạc là hai phương pháp điều trị phổ biến.

Bệnh võng mạc tiểu đường

Bệnh võng mạc tiểu đường là biến chứng nguy hiểm của bệnh tiểu đường. Khi mạch máu võng mạc bị tổn thương, có thể gây xuất huyết, phù hoàng điểm, thậm chí dẫn đến mù lòa.

Tắc tĩnh mạch võng mạc

Tình trạng máu không lưu thông trong tĩnh mạch võng mạc gây sưng nề, phù hoàng điểm, làm giảm thị lực nhanh chóng.

Viêm võng mạc

Xảy ra do nhiễm trùng (virus, vi khuẩn, nấm) hoặc do bệnh lý miễn dịch. Người bệnh có triệu chứng đau nhức, đỏ mắt, giảm thị lực rõ rệt.

Triệu chứng cảnh báo bệnh võng mạc

Một số dấu hiệu thường gặp bao gồm:

– Nhìn mờ, hình ảnh biến dạng.

– Hiện tượng ruồi bay, chớp sáng.

– Xuất hiện đốm đen, khoảng trống trong tầm nhìn.

– Giảm thị lực trung tâm hoặc ngoại vi.

– Mất thị lực đột ngột trong các bệnh nặng như bong võng mạc hoặc tắc mạch máu.

Chẩn đoán bệnh võng mạc

Bác sĩ nhãn khoa sẽ thực hiện các kỹ thuật sau để xác định chính xác bệnh lý võng mạc:

– Soi đáy mắt để quan sát trực tiếp võng mạc.

– Chụp OCT võng mạc cho hình ảnh cắt lớp chi tiết.

– Chụp mạch huỳnh quang để đánh giá mạch máu võng mạc.

– Siêu âm nhãn cầu trong trường hợp xuất huyết dịch kính che khuất.

Phương pháp điều trị bệnh võng mạc

Điều trị nội khoa

– Kiểm soát tốt tiểu đường, huyết áp, rối loạn mỡ máu.

– Sử dụng thuốc nhỏ mắt hoặc thuốc toàn thân để hỗ trợ điều trị.

Laser quang đông võng mạc

Laser võng mạc giúp bịt kín các vết rò rỉ mạch máu, ngăn ngừa bong võng mạc và điều trị bệnh võng mạc tiểu đường.

Tiêm thuốc nội nhãn

– Thuốc kháng VEGF thường được tiêm vào mắt để điều trị thoái hóa hoàng điểm thể ướt và phù hoàng điểm.

– Giúp hạn chế sự phát triển mạch máu bất thường và cải thiện thị lực.

Phẫu thuật cắt dịch kính

Phẫu thuật này áp dụng cho các trường hợp nặng như bong võng mạc, xuất huyết dịch kính hoặc lỗ hoàng điểm.

Cách phòng ngừa bệnh võng mạc

– Khám mắt định kỳ, đặc biệt sau tuổi 40 để phát hiện sớm.

– Kiểm soát tiểu đường, huyết áp, mỡ máu để tránh biến chứng lên võng mạc.

– Chế độ dinh dưỡng lành mạnh: bổ sung vitamin A, C, E, lutein, omega-3.

– Tránh thuốc lá, rượu bia vì làm tăng nguy cơ tổn thương mạch máu võng mạc.

– Bảo vệ mắt khỏi tia UV và ánh sáng xanh từ màn hình điện tử.

Võng mạc là bộ phận cực kỳ quan trọng, quyết định thị lực của con người. Các bệnh về võng mạc như bong võng mạc, bệnh võng mạc tiểu đường, thoái hóa hoàng điểm thường tiến triển âm thầm và gây mất thị lực nếu không phát hiện sớm.

Khám mắt định kỳ, kết hợp với các phương pháp điều trị hiện đại như laser võng mạc, tiêm thuốc nội nhãn, phẫu thuật cắt dịch kính sẽ giúp người bệnh bảo vệ thị lực và duy trì đôi mắt sáng khỏe lâu dài.