Các bệnh về dịch kính võng mạc là gì?

Dịch kính là một khối gel trong suốt chiếm khoảng 2/3 thể tích nhãn cầu. Nó giúp duy trì hình dạng ổn định của mắt và cho phép ánh sáng đi qua để tới võng mạc. Võng mạc là một lớp thần kinh mỏng nằm phía sau nhãn cầu, có vai trò tiếp nhận ánh sáng và biến đổi thành tín hiệu thần kinh truyền lên não.

Hai cấu trúc này có mối liên hệ mật thiết, giữ vai trò sống còn trong việc duy trì thị lực rõ nét. Khi dịch kính hoặc võng mạc bị tổn thương, thị lực có thể suy giảm nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến mù lòa nếu không được điều trị kịp thời.

Các bệnh dịch kính võng mạc thường gặp

Bong dịch kính sau

Bong dịch kính sau xảy ra khi dịch kính co lại và tách khỏi võng mạc, thường gặp ở người lớn tuổi.

– Nguyên nhân: chủ yếu do lão hóa, ngoài ra còn liên quan đến cận thị nặng, chấn thương mắt.

– Triệu chứng: người bệnh thường thấy hiện tượng “ruồi bay” (các chấm đen nhỏ di chuyển trước mắt) hoặc những tia chớp sáng bất thường.

Xuất huyết dịch kính

Đây là tình trạng máu chảy vào trong buồng dịch kính.

– Nguyên nhân: rách võng mạc, bệnh võng mạc tiểu đường, tăng huyết áp hoặc chấn thương mắt.

– Triệu chứng: nhìn mờ đột ngột, có cảm giác như có bóng mờ hoặc khói trước mắt.

Viêm dịch kính

Viêm dịch kính thường xảy ra do nhiễm trùng, biến chứng sau phẫu thuật mắt hoặc do bệnh lý toàn thân.

– Triệu chứng: đau nhức mắt, đỏ mắt và giảm thị lực nhanh chóng. Đây là tình trạng nguy hiểm, cần điều trị khẩn cấp để tránh tổn thương vĩnh viễn.

Bong võng mạc

Bong võng mạc là tình trạng võng mạc tách khỏi lớp đáy nuôi dưỡng.

– Triệu chứng điển hình: xuất hiện màn che, chớp sáng, mất thị lực một phần hoặc toàn bộ đột ngột.
Nếu không được phẫu thuật kịp thời, bong võng mạc có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn.

Lỗ hoàng điểm và phù hoàng điểm

– Lỗ hoàng điểm: xảy ra khi lớp mô ở trung tâm võng mạc (hoàng điểm) bị rách, gây nhìn mờ và biến dạng hình ảnh.

– Phù hoàng điểm: do dịch tích tụ gây sưng nề hoàng điểm, thường gặp ở bệnh nhân tiểu đường hoặc người lớn tuổi.

Cả hai tình trạng này đều ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực trung tâm, khiến người bệnh khó đọc sách, lái xe hoặc nhận diện khuôn mặt.

Nguyên nhân gây bệnh dịch kính võng mạc

Các yếu tố thường gặp bao gồm:

– Lão hóa tự nhiên làm dịch kính thoái hóa và co rút.

– Bệnh toàn thân: tiểu đường, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu.

– Chấn thương mắt do tai nạn, va đập.

– Phẫu thuật mắt hoặc biến chứng sau mổ.

– Di truyền hoặc bất thường bẩm sinh.

Triệu chứng cảnh báo bệnh dịch kính võng mạc

Người bệnh có thể nhận thấy một hoặc nhiều dấu hiệu sau:

– Nhìn mờ, hình ảnh biến dạng.

– Hiện tượng ruồi bay, chớp sáng.

– Thấy bóng mờ, màn sương hoặc chấm đen trước mắt.

– Giảm thị lực trung tâm hoặc ngoại vi.

– Mất thị lực đột ngột trong những trường hợp nặng như bong võng mạc.

Các triệu chứng này là tín hiệu cảnh báo quan trọng, người bệnh cần đi khám ngay để được chẩn đoán chính xác.

Chẩn đoán bệnh dịch kính võng mạc

Để phát hiện chính xác, bác sĩ nhãn khoa sẽ sử dụng nhiều kỹ thuật:

– Soi đáy mắt bằng đèn khe để quan sát võng mạc.

– Siêu âm nhãn cầu (B-scan) trong trường hợp xuất huyết che khuất tầm nhìn.

– Chụp OCT dịch kính – võng mạc để đánh giá chi tiết cấu trúc võng mạc và hoàng điểm.

– Chụp mạch huỳnh quang để phát hiện mạch máu bất thường và các vùng tổn thương.

Phương pháp điều trị bệnh dịch kính võng mạc

Điều trị nội khoa

– Thuốc nhỏ mắt, thuốc chống viêm, thuốc kháng sinh/kháng nấm trong viêm dịch kính.

– Kiểm soát bệnh toàn thân như tiểu đường và tăng huyết áp để hạn chế biến chứng.

Laser võng mạc

Laser được sử dụng để bịt kín các vết rách võng mạc, ngăn ngừa tiến triển thành bong võng mạc.

Phẫu thuật cắt dịch kính (Vitrectomy)

Đây là phương pháp phổ biến trong điều trị nhiều bệnh lý dịch kính – võng mạc.

– Nguyên tắc: loại bỏ dịch kính bệnh lý, thay bằng dung dịch nhân tạo.

– Chỉ định: xuất huyết dịch kính, bong võng mạc, lỗ hoàng điểm, một số trường hợp phù hoàng điểm nặng.

Tiêm thuốc vào nội nhãn

Các thuốc kháng VEGF được tiêm trực tiếp vào mắt để điều trị phù hoàng điểm hoặc thoái hóa hoàng điểm thể ướt. Phương pháp này giúp kiểm soát tình trạng rò rỉ dịch và ngăn chặn sự phát triển của mạch máu bất thường.

Cách phòng ngừa bệnh dịch kính võng mạc

– Khám mắt định kỳ ít nhất 1 lần/năm sau tuổi 40.

– Kiểm soát tốt các bệnh toàn thân như tiểu đường, tăng huyết áp.

– Bảo vệ mắt khi lao động, đeo kính bảo hộ để tránh chấn thương.

– Dinh dưỡng hợp lý: bổ sung vitamin A, C, E, omega-3, lutein, zeaxanthin giúp nuôi dưỡng võng mạc.

– Hạn chế thuốc lá, rượu bia, duy trì lối sống lành mạnh.

Các bệnh về dịch kính võng mạc như bong dịch kính sau, xuất huyết dịch kính, bong võng mạc, lỗ hoàng điểm, phù hoàng điểm đều có nguy cơ gây mất thị lực nghiêm trọng. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là yếu tố then chốt để bảo vệ đôi mắt.

Những người có nguy cơ cao như người lớn tuổi, bệnh nhân tiểu đường, tăng huyết áp cần đặc biệt chú ý và đi khám mắt định kỳ để phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.