Hoàng điểm là gì?

Hoàng điểm là vùng trung tâm của võng mạc, nơi tập trung nhiều tế bào cảm quang giúp mắt nhìn rõ chi tiết. Đây được xem là “điểm vàng” của thị giác vì giữ vai trò quan trọng trong:

– Nhìn rõ các chi tiết nhỏ như chữ viết.

– Nhận diện khuôn mặt và biểu cảm.

– Phân biệt màu sắc chính xác.

Khi hoàng điểm bị tổn thương, thị lực trung tâm suy giảm nghiêm trọng, khiến người bệnh gặp khó khăn trong học tập, công việc và sinh hoạt hằng ngày.

Các bệnh hoàng điểm thường gặp

Thoái hóa hoàng điểm tuổi già (AMD)

Thoái hóa hoàng điểm tuổi già là nguyên nhân hàng đầu gây giảm thị lực ở người trên 50 tuổi. Nguyên nhân chính là do quá trình lão hóa võng mạc, kèm theo các yếu tố nguy cơ như di truyền, hút thuốc, chế độ ăn uống nhiều dầu mỡ, ít rau xanh.

AMD có 2 thể chính:

– Thể khô: tiến triển chậm, chiếm khoảng 85–90% trường hợp, gây mờ dần thị lực.

– Thể ướt: tiến triển nhanh, hình thành các mạch máu bất thường dưới võng mạc, dễ dẫn đến mù lòa nếu không được điều trị kịp thời.

Lỗ hoàng điểm

Lỗ hoàng điểm xảy ra khi mô hoàng điểm bị rách, thường gặp ở người trên 60 tuổi hoặc sau chấn thương mắt. Triệu chứng điển hình là:

– Nhìn mờ, méo hình.

– Hình ảnh trung tâm biến dạng, khó quan sát chi tiết.

Nếu không can thiệp, thị lực có thể giảm nghiêm trọng.

Phù hoàng điểm

Phù hoàng điểm là tình trạng dịch tích tụ trong hoàng điểm gây sưng, làm hình ảnh mờ hoặc biến dạng. Tình trạng này thường gặp ở bệnh nhân tiểu đường, bệnh võng mạc do tăng huyết áp hoặc viêm màng bồ đào.

Viêm hoàng điểm

Viêm có thể do nhiễm trùng, bệnh lý tự miễn hoặc biến chứng sau phẫu thuật mắt. Người bệnh thường bị giảm thị lực nhanh chóng và cần điều trị sớm để hạn chế tổn thương vĩnh viễn.

Nguyên nhân gây bệnh hoàng điểm

Có nhiều nguyên nhân và yếu tố nguy cơ liên quan đến bệnh hoàng điểm, bao gồm:

– Lão hóa: tuổi càng cao, nguy cơ mắc bệnh càng lớn.

– Di truyền: nếu trong gia đình có người bị thoái hóa hoàng điểm, nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

– Bệnh toàn thân: tiểu đường, cao huyết áp, tim mạch.

– Tia cực tím và ánh sáng xanh từ màn hình điện tử gây hại võng mạc.

– Thói quen xấu: hút thuốc lá, sử dụng nhiều rượu bia, chế độ ăn ít rau xanh, ít chất chống oxy hóa.

Triệu chứng nhận biết bệnh hoàng điểm

Các dấu hiệu thường gặp nhất bao gồm:

– Nhìn mờ, khó đọc chữ nhỏ dù đã đeo kính.

– Hình ảnh bị méo mó, đường thẳng trông như cong vênh.

– Xuất hiện đốm đen hoặc khoảng trống che khuất trung tâm thị giác.

– Khó nhận diện khuôn mặt quen thuộc.

– Giảm khả năng phân biệt màu sắc, nhất là màu tương phản.

Khi gặp những triệu chứng này, người bệnh cần đi khám mắt chuyên khoa ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Chẩn đoán bệnh hoàng điểm

Để phát hiện bệnh hoàng điểm, bác sĩ thường áp dụng các phương pháp:

– Kiểm tra thị lực: đánh giá khả năng đọc chữ, nhìn chi tiết.

– Lưới Amsler: giúp phát hiện hình ảnh bị biến dạng.

– Chụp OCT hoàng điểm: quan sát cấu trúc võng mạc ở độ phân giải cao.

– Chụp mạch huỳnh quang: được chỉ định khi nghi ngờ thoái hóa hoàng điểm thể ướt nhằm phát hiện mạch máu bất thường.

Phương pháp điều trị bệnh hoàng điểm

Điều trị bằng thuốc

– Sử dụng thuốc nhỏ mắt chống oxy hóa để hỗ trợ bảo vệ võng mạc.

– Tiêm thuốc kháng VEGF vào nội nhãn giúp ngăn chặn sự phát triển mạch máu bất thường, thường dùng trong thoái hóa hoàng điểm thể ướt hoặc phù hoàng điểm do tiểu đường.

Laser võng mạc

Phương pháp này giúp bịt kín hoặc tiêu hủy mạch máu bất thường, làm chậm tiến triển bệnh và bảo tồn thị lực.

Phẫu thuật

– Phẫu thuật cắt dịch kính được áp dụng trong trường hợp lỗ hoàng điểm để phục hồi cấu trúc võng mạc.

Liệu pháp hỗ trợ

– Dinh dưỡng: bổ sung vitamin A, C, E, kẽm, lutein và zeaxanthin giúp bảo vệ võng mạc.

– Thiết bị hỗ trợ thị lực thấp: như kính lúp, kính phóng đại điện tử giúp người bệnh cải thiện khả năng quan sát trong sinh hoạt hằng ngày.

Cách phòng ngừa bệnh hoàng điểm

Mặc dù không thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ, nhưng một số thói quen lành mạnh có thể giúp giảm thiểu đáng kể:

– Ăn nhiều rau xanh, trái cây, cá giàu omega-3.

– Tránh hút thuốc lá, hạn chế rượu bia.

– Đeo kính chống tia UV khi đi ngoài trời.

– Giữ huyết áp và đường huyết ổn định.

– Khám mắt định kỳ, đặc biệt là từ 50 tuổi trở lên để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.

Bệnh hoàng điểm là nguyên nhân hàng đầu gây mất thị lực trung tâm, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Các bệnh lý như thoái hóa hoàng điểm tuổi già, lỗ hoàng điểm, phù hoàng điểm nếu không phát hiện sớm sẽ dễ dẫn đến suy giảm thị lực vĩnh viễn.

Việc thăm khám định kỳ, duy trì lối sống lành mạnh và tuân thủ điều trị theo hướng dẫn bác sĩ là cách tốt nhất để bảo vệ đôi mắt. Người trên 50 tuổi đặc biệt nên chủ động kiểm tra mắt thường xuyên để phòng ngừa bệnh hoàng điểm.